اصول صحیح تعویض دنده ماشین و نکاتی که باید بدانید
زمان تعویض دنده در یک خودرو به عوامل متعددی بستگی دارد؛ مثل: نوع خودرو، سیستم گیربکس، شرایط جاده و سرعت خودرو. به‌طور کلی، بهترین زمان تعویض دنده برای خودروهای با دنده دستی به‌صورت جدول زیر است. توجه داشته باشید که این مقادیر تقریبی هستند و ممکن است در برخی خودروها و شرایط متفاوت باشند. همچنین، تجربه و میزان تسلط راننده بر خودرو هم می‌تواند در تعیین بهترین زمان تعویض دنده مؤثر باشد.
در خودروهای دنده اتومات، عمل تعویض دنده توسط خود سیستم خودرو صورت می‌گیرد. نکته‌ای که باید بدانید این است که در زمان تعویض دنده از حالت D به R یا برعکس، باید ابتدا کامل متوقف شوید، سپس دنده را عوض کنید و گاز دهید.
نحوه صحیح تعویض دنده
تعویض دنده اگر نادرست انجام شود، عواقبی مانند ضعف عملکرد موتور، آسیب به گیربکس و اتلاف توان پیشرانه را به‌دنبال دارد. برای جلوگیری از این موارد، مراحل درست تعویض دنده خودرو را به‌صورت زیر در نظر داشته باشید:
- کلاچ را تا انتها فشار دهید. با این کار صفحه کلاچ از دیسک کلاچ جدا می‌شود و دیگر قدرت از موتور به گیربکس منتقل نمی‌شود.
- دنده موردنظر را انتخاب کنید. دنده‌ها معمولاً به‌صورت عمودی در گیربکس قرار دارند و با جابه‌جایی دسته دنده به بالا یا پایین، می‌توانید دنده را تغییر دهید.
- پس از انتخاب دنده، کلاچ را به‌تدریج رها کنید تا صفحه کلاچ مجدداً به دیسک کلاچ متصل شود و انتقال قدرت از موتور به گیربکس انجام شود.
- پس از تعویض دنده، به‌آرامی و پیوسته گاز دهید تا خودرو به سرعت مطلوب برسد. این کار باعث جلوگیری از سرریز شدن موتور و استفاده بهینه از سیستم انتقال قدرت خودرو می‌شود.
سبک کردن دنده
سبک کردن دنده که به آن «شیفتینگ سبک» یا «شیفتینگ اقتصادی» هم گفته می‌شود، یعنی رفتن به دنده‌های با شماره بالاتر؛ مثلا: از دنده ۱ به ۲، ۲ به ۳، ۳ به ۴. در حین رانندگی، باید دنده بهینه را برای سرعت و شرایط جاده انتخاب کنید. استفاده از دنده بهینه به معنای استفاده از دنده‌ای است که موتور را در بهترین وضعیت دور موتور و قدرت قرار می‌دهد.
برای سبک کردن دنده، قبل از هرچیز باید به‌طور صحیح تشخیص دهید که آیا نیاز به تعویض دنده وجود دارد یا خیر. به‌طور کلی، در سرعت‌های پایین و وقتی موتور به حداکثر قدرت خود رسید، می‌توانید به دنده با شماره بالاتر تعویض کنید.
روش صحیح سبک کردن دنده:
۱. کلاچ را تا انتها بگیرید و دنده را یک شماره افزایش دهید.
۲. در هنگام تعویض دنده، به‌آرامی و به‌صورت پیوسته گاز دهید تا سرعت خودرو کم‌کم افزایش یابد.
بیش‌ازحد از دنده‌های سبک استفاده نکنید؛ چراکه ممکن است باعث کاهش قدرت و افزایش مصرف سوخت شود.
در چه مواقعی به دنده سبک نیاز داریم؟
- مسیرهای شهری
- ترافیک
- سرعت‌های پایین
- حرکت در مسیرهای با شیب کم
سنگین کردن دنده
سنگین کردن دنده یعنی رفتن به دنده‌های با شماره پایین‌تر؛ مثلا از ۳ به ۲، ۲ به ۱. با سنگین کردن دنده، نسبت گشتاور به سرعت موتور افزایش می‌یابد و موتور در دورهای گردش پایین‌تر قدرت بیشتری ارائه می‌دهد. توجه داشته باشید که سنگین کردن دنده به معنای استفاده از قدرت بیشتر موتور است و ممکن است باعث افزایش مصرف سوخت و گرم‌تر شدن موتور شود.
روش صحیح سنگین کردن دنده:
قبل از سنگین کردن دنده، باید به‌درستی تشخیص دهید که واقعاً به قدرت بیشتری نیاز دارید.
- کلاچ را تا انتها بگیرید و به دنده پایین‌تر تعویض کنید.
- با توجه به دور موتور، به میزان مناسب گاز بدهید. درصورتی‌که موتور بیشترین قدرت خود را در دورهای گردش بالا ارائه می‌دهد، می‌توانید با دادن گاز بیشتر، قدرت بیشتری را به چرخ‌ها منتقل کنید.
در چه مواقعی به دنده سنگین نیاز داریم؟
- وقتی دور موتور با مقدار گازی که می‌دهید، هماهنگی ندارد.
- هنگام نزدیک شدن به پیچ و درحالی‌که سرعت‌تان بالاست.
- هنگام حرکت در شیب‌های تند
- وقتی بار سنگینی را در خودرو حمل می‌کنید. در این حالت، استفاده از دنده سنگین باعث می‌شود مصرف سوخت کمتر شود.
به‌طور کلی، زمانی باید از دنده سنگین استفاده کنید که به اصطکاک بیشتری با سطح جاده نیاز دارید.
اشتباهات دردسرساز در تعویض دنده
در حین تعویض دنده خودرو، ممکن است اشتباهاتی انجام شوند که می‌توانند به مشکلات و دردسرهای ناخوشایند منجر شوند. به برخی از اشتباهات رایج در تعویض دنده توجه کنید:
- استفاده نادرست از کلاچ که می‌تواند باعث خرابی گیربکس شود. همواره قبل از تعویض دنده، پدال کلاچ را تا انتها فشار دهید و سپس دنده را تعویض کنید.
- تعویض دنده در سرعت بالا که می‌تواند به جعبه‌دنده و قطعات مربوطه آسیب بزند. همیشه دنده را در سرعت مناسب تعویض کنید.
- تعویض دنده بدون اینکه گاز را کاملا رها کنید که ممکن است باعث آسیب به جعبه‌دنده و سیستم انتقال قدرت شود. همیشه قبل از تعویض دنده، گاز را کاملاً رها کنید.
سخن آخر
در این مطلب نحوه تعویض دنده ماشین و اصول آن را بررسی کردیم. الان باید بتوانید به‌راحتی دنده را سنگین و سبک کنید و تشخیص دهید چه زمانی نیاز است که دنده عوض شود. بسیار مهم است که بتوانید هنگام رانندگی دنده را به‌درستی عوض کنید؛ چراکه دنده خودرو مستقیما گیربکس و موتور را درگیر می‌کند. مواردی مثل استفاده نکردن از کلاچ، گاز دادن در زمان تعویض دنده و تغویض دنده در سرعت بالا، اشتباهاتی است که نباید انجام دهید.