انواع بلوک سیلندر، اجزا و وظایف آن

بلوک سیلندر چیست و چه وظایفی در موتور خودرو دارد؟

بلوک سیلندر در واقع اسکلت و بدنه اصلی یک موتور درون سوز است که بخش اعظم حجم موتور را به خود اختصاص می‌دهد. این بخش از موتور به نوعی پایه و تکیه‌گاه اجزای دیگر نیز محسوب می‌شود به طوری که محل نصب اجزایی مانند، میل‌لنگ، رینگ پیستون، شاتون، سرسیلندر، کارتل و منیفولد گاز را در خود جای می‌دهد. بنابراین می‌توان گفت فلسفه تولید و استفاده از بلوک سیلندر ایجاد یکپارچگی بین اجزای مختلف موتور به وسیله آن و تعدد در سیلندرها است. به بیان دیگر، سیلندر تقریبا اصلی‌ترین قسمت در صورت گرفتن احتراق است، اما یک سیلندر به تنهایی نمی‌تواند نیروی مورد نیاز خودرو را تامین کند و برای به حرکت در آمدن آن نیاز به قرار گرفتن سیلندرها در آرایشی منظم کنار هم است. این آرایش توسط بلوک سیلندر تنظیم می‌شود. به این صورت که بلوک سیلندر را که قطعه‌ای ساخته شده از چدن ریخته‌گری است، به گونه‌ای طراحی می‌کنند که ضمن دارا بودن فضاهای لازم برای نصب دیگر اجزا و مجراهای مورد نیاز عبور روغن و مایع خنک‌کننده، سوراخ‌هایی استوانه‌ای شکل درون خود دارد. این استوانه‌های توخالی دیواره سیلندرها را تشکیل می‌دهند. سیلندر که با قرار گرفتن واشر سرسیلندر و سرسیلندر روی بلوک و تکمیل دیواره‌ها شکل می‌گیرد، محفظه احتراق را تشکیل می‌دهد که پیستون در آن بالا و پایین رفته و ضمن فراهم آوردن تراکم لازم از مخلوط سوخت و روغن برای ایجاد احتراق، نیروی ایجاد شده از انفجار را نیز به سایر قسمت‌ها منتقل می‌کند.

اجزایی که روی بلوک سیلندر سوار می‌شوند

همانطور که گفته شد، بلوک سیلندر به عنوان تکیه‌گاه اجزای دیگر موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. مانند اسکلت که اعضا و بخش‌های مختلف روی آن تکیه کرده و بدن انسان شکل می‌گیرد، بلوک نیز به موتور شکل و ساختار متحد می‌دهد. ساختمان این اسکلت، پیش از سوار شدن بخش‌های متفاوت، پر از حفره‌ها و مجاری مختلف است. اما طراحی هیچ‌یک از آن‌ها بی‌هدف و بیهوده نبوده و هریک از آن‌ها کارایی خاص خود را دارند. برخی از آنها مسیر عبور آب و روغن هستند و برخی دیگر محل نصب اجزای مختلف. اجزای اصلی که روی بلوک سیلندر سوار می‌شوند به شرح زیر هستند:

کارتل روغن

انتهای بلوک سیلندر یا در واقع زیر آن نصب می‌شود. این قطعه که نام صحیح آن کارتر است ضمن محافظت از میل‌لنگ روغن موتوره داغ خارج شده از موتور را درون محفظه مخصوص خود نگه می‌دارد تا پیش از بازگشت به موتور به دمای مناسب برسند. کارتل بعد از بلوک بزرگترین بخش حجمی موتور است.

سرسیلندر

روی بلوک سوار شده و به وسیله کپه‌هایی به آن چفت می‌شود. معمولا از جنس بلوک سیلندر است و اجزایی مانند سوپاپ‌ها و شمع‌ها روی آن سوار می‌شوند.

واشر سرسیلندر

بین سرسیلندر و بلوک قرار می‌گیرد و سیلندرها را عایق بندی می‌کند. معمولا با وجود قابلیت ارتجاعی از استحکام لازم نیز برخوردار است و مقاومت دمایی بالایی دارد.

میل‌لنگ

بین کارتل و بلوک قرار می‌گیرد. در واقع زیر بلوک بخشی طراحی شده است که مخصوص قرار گرفتن میل‌لنگ است و پس از سوار شدن میل‌لنگ کارتل زیر آن نصب می‌شود. میل‌لنگ ضمن انتقال نیروی ایجاد شده از احتراق درون سیلندرها به چرخ‌ها، حرکت رفت و برگشتی موتور را به حرکت چرخشی تبدیل می‌کند. این نیرو توسط شاتون که به پیستون متصل است به میل‌لنگ منتقل می‌شود.

سینی موتور

این قطعه که فلزی یا پلاستیکی است جلوی بلوک نصب می‌شود. زنجیر تایم، دنده میل‌لنگ، دنده میل سوپاپ و مانیفولدهای سوخت روی این سینی سوار می‌شوند. علاوه‌بر این سینی از موتور در برابر وزن وارده از سوی دیگر اجزا و ضربات محافظت می‌کند.

فلایویل

در پشت بلوک سیلندر به گونه‌ای نصب می‌شود که با انتهای میل‌لنگ در ارتباط است. این قطعه که یک دیسک گردان چدنی است چرخ لنگر نیز نامیده می‌شود. فلایویل در موتور حرکت میل‌لنگ را تنظیم می‌کند.

اجزای جزئی و کوچک دیگری که روی بلوک نصب شده و به سایر قطعات  اصلی کمک می‌کنند نیز شامل واتر پمپ، پمپ بنزین و فیلتر روغن و پایه آن می‌شود. این قطعات معمولا توسط واشرها به صورت جداگانه و مجزا عایق‌بندی می‌شوند. همچنین بلوک سیلندر قطعات دیگری مانند پیستون و شاتون را درون خود جای می‌دهد.