دلایل یکسره شدن فن خودرو و راه‌های تعمیر آن
فن رادیاتور خودرو با دستوراتی که از ECU خودرو می‌گیرد، در زمان‌های لازم روشن و خاموش می‌شود تا با افزایش جریان هوا، به خنک شدن موتور کمک کند. اما گاهی فن برای مدت طولانی روشن می‌ماند و به‌اصطلاح، یکسره می‌شود. یکسره شدن فن خودرو علت‌های مختلفی دارد و علاوه‌بر آن، ممکن است بر عملکرد موتور هم تأثیر بگذارد و مشکلات زیادی برای خودرو ایجاد کند. بنابراین، تشخیص سریع و درست این مسئله ضروری است.
فن رادیاتور چه زمانی شروع به کار می‌کند؟
وقتی دمای موتور خودرو به حد خاصی می‌رسد، فن رادیاتور فعال می‌شود تا موتور را خنک کند. در واقع، میزان دمای موتور یا مایع خنک‌کننده تعیین می‌کند که فن روشن شود یا خاموش بماند. اگر دمای موتور یا مایع خنک‌کننده کمتر از ۹۳ درجه سانتی‌گراد باشد، فن خاموش می‌ماند. اما وقتی دمای مایع خنک‌کننده به حدود ۹۳ تا ۱۱۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، فن رادیاتور فعال می‌شود.
معمولاً پس از خاموش شدن موتور، حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا فن خاموش شود. اگر با گذشت ۲۰ دقیقه از خاموش شدن موتور، فن همچنان روشن بماند، پس احتمالا مشکلی وجود دارد.
دلایل یکسره شدن فن خودرو
۱. خراب شدن سنسور دما
روشن ماندن فن رادیاتور ممکن است مربوط به خرابی سنسور دما باشد. این قطعه با توجه به دمای مایع خنک‌کننده، زمان فعال شدن فن رادیاتور را تعیین می‌کند.
سنسور دمای مایع خنک‌کننده یک نوع ترمیستور است؛ یعنی مقاومت آن با تغییر دما، تغییر می‌کند. با تغییر این مقاومت، سیگنالی به واحد کنترل خودرو (ECU) فرستاده می‌شود تا بسته به دما، فن خنک‌کننده رادیاتور روشن یا خاموش شود. اگر سنسور دما به‌درستی کار نکند، سیگنال نادرستی به ECU ارسال می‌شود و ممکن است فن خنک‌کننده پیوسته کار کند یا روشن نشود.
اگر یکسره شدن فن خودرو به‌دلیل خرابی سنسور دما باشد، با یافتن محل سنسور دما، بررسی اتصالات یا تعویض سنسور دما، می‌توانید مشکل را برطرف کنید.
۲. گیر کردن رله فن
رله فن خنک‌کننده نقش اصلی را در کنترل عملکرد فن رادیاتور ایفا می‌کند. اگر رله گیر کند یا خراب شود، فن نمی‌تواند به‌درستی کار کند.
برای تشخیص دقیق میزان آسیب رله، می‌توانید از ولت‌متر (VOM) برای اندازه‌گیری ولتاژ آن استفاده کنید. اگر ولتاژ ۱۲ ولت باشد، وضعیت آن طبیعی است. اما اگر ولتاژ عدد دیگری باشد، ممکن است رله آسیب دیده باشد و نیاز به تعویض داشته باشد.
اگر یکسره شدن فن خودرو به‌دلیل گیر کردن یا خرابی رله فن باشد، مکان رله را از جعبه فیوز خودرو شناسایی و سپس رله مشکل‌دار را با دقت خارج کنید.
۳. خراب بودن سوئیچ فن
سوئیچ فن به ترموستات ماشین متصل است و مشابه سنسور دمای مایع خنک‌کننده عمل می‌کند. به این معنا که وقتی دمای موتور بالا می‌رود، سوئیچ فن سیگنالی به کامپیوتر ارسال و فن خنک‌کننده را فعال می‌کند. اگر این قطعه خراب شود، فن رادیاتور به‌طور مداوم روشن خواهد ماند و ممکن است مشکلات جدی به‌وجود بیاورد.
۴. مشکل در ECU
کامپیوتر خودرو یا ECU مسئول پردازش اطلاعات و کنترل فعالیت‌هایی است که درون موتور خودرو اتفاق می‌افتد. ECU با ارسال سیگنال‌هایی به فن رادیاتور، تعیین می‌کند که فن چه‌موقع باید روشن یا خاموش شود. اگر ECU مشکلی داشته باشد، نمی‌تواند سیگنال‌های درستی برای فن ارسال کند؛ درنتیجه ممکن است فن یکسره شود.
۵. خرابی سیم‌کشی فن خودرو
اگر متوجه شدید که موتور خودرو سرد شده است ولی فن رادیاتور همچنان کار می‌کند، احتمالاً سیم منفی آسیب دیده است. در موتورهایی که دو سنسور دمای مایع خنک‌کننده دارند:
اگر سنسور اول خراب شود، فن با سرعت بالایی کار خواهد کرد.
اگر سیم‌های عایق سنسور دوم آسیب ببینند، فن به‌طور مداوم در حین کار موتور فعال می‌ماند.
برای اینکه متوجه شوید مشکل دقیقا کجاست، با استفاده از ولت‌متر، جریان سیم را اندازه‌گیری کنید. اگر جریانی عبور نکند، سیم آسیب دیده است.
۶. آسیب‌دیدگی کلاچ فن
اگر کلاچ فن آسیب ببیند، فن رادیاتور هم به‌درستی کار نخواهد کرد. فنرهای کلاچ در گذر زمان، فرسوده و دچار خوردگی می‌شوند. با آسیب فنرها، حرکت موتور نامنظم می‌شود و در کارکرد صحیح خودرو اختلال ایجاد می‌شود.
۷. پایین بودن سطح مایع خنک‌کننده رادیاتور
اگر حتی پس از خاموش کردن موتور خودرو، فن همچنان روشن می‌ماند، ممکن است علت آن، کم بودن سطح مایع خنک‌کننده خودرو باشد. پمپ آب، منبع بالقوه نشتی است. هنگامی که در این قسمت نشتی اتفاق می‌افتد، مایع خنک‌کننده خودرو کم می‌شود. در این شرایط فن خنک‌کننده به‌صورت مداوم کار می‌کند تا دمای موتور را کاهش دهد و جلوی آسیب به موتور را بگیرد
۸. خراب بودن رادیاتور
شلنگ‌های رادیاتور خودرو مستعد ساییدگی و پارگی هستند و امکان زنگ زدن آنها هم وجود دارد. اگر لوله‌ها و شلنگ‌ها زنگ بزنند یا آسیب ببینند، ممکن است فن ماشین خاموش نشود.
۹. نشتی محفظه ترموستات
نشتی محفظه ترموستات هم می‌تواند باعث یکسره شدن فن خودرو شود.
۱۰. نشتی هسته بخاری
نشتی در هسته بخاری باعث افزایش دمای موتور می‌شود و فن خنک‌کننده به‌طور مداوم کار می‌کند تا موتور را در دمای مطلوب نگه دارد.
اگر فن رادیاتور ماشین روشن بماند، چه می‌شود؟
یکسره شدن فن خودرو برای مدت طولانی ممکن است باعث کاهش عمر مفید یا حتی آسیب دیدن آن شود. این وضع ممکن است باعث خالی شدن باتری شود که درنتیجه آن، خودرو روشن نخواهد شد.
وقتی فن ماشین خاموش نمی‌شود، چه کنیم؟
- سیم متصل به پایانه منفی باتری خودرو را جدا کنید. این کار باعث خاموش شدن فن خواهد شد.
- اگر با جدا کردن سیم منفی، فن همچنان کار می‌کند، پس احتمالاً مشکل از رله منبع است. رله را بررسی و در صورت لزوم آن را تعویض کنید. مطمئن شوید مشخصات رله جدید با رله قبلی یکسان است. برای بررسی رله، می‌توانید از مولتی‌متر دیجیتال استفاده کنید.
- سطح مایع خنک‌کننده خودرو را بررسی کنید. اگر متوجه شدید مقدار مایع کم شده است، مقداری از آن به محفظه اضافه کنید.
- سنسور دمای مایع خنک‌کننده را بررسی و در صورت لزوم آن را تعویض کنید.
چه‌طور از یکسره شدن فن خودرو جلوگیری کنیم؟
- بررسی و تمیز کردن فن رادیاتور: رادیاتور کثیف ممکن است باعث شود فن به‌طور پیوسته کار کند. تمیز کردن کثیفی‌ها از روی محفظه فن و پره‌ها می‌تواند از یکسره شدن فن خودرو جلوگیری کند.
- بررسی سیم‌کشی‌ها و منبع تغذیه فن: سیم‌های مثبت و منفی متصل به فن را بررسی کنید. این سیم‌ها مهم هستند و اگر آسیب دیده باشند یا اتصال‌شان ضعیف شده باشد، فن درست کار نمی‌کند.
- بررسی مایع خنک‌کننده: سطح مایع خنک‌کننده خودرو را بررسی کنید. با انجام این کار ساده مطمئن می‌شوید که موتور در دمای مناسب کار می‌کند.
- بررسی واحد ECU: این بخش مسئول کنترل عملکرد خودرو است. بررسی منظم و دوره‌ای واحدECU می‌تواند از یکسره شدن فن پیشگیری کند.