همه‌چیز درباره بریدن سیم کلاچ ماشین؛ از نشانه‌ها و دلایل تا راهکارها
بریدن سیم کلاچ ماشین یکی از دردسرهایی است که هر راننده‌ای ممکن است با آن مواجه شود. بریده شدن سیم کلاچ، مشکلات جدی مانند جا نرفتن دنده، استارت نخوردن ماشین و بسیاری موارد دیگر را سبب می‌شود. اگر شما هم با این مشکل روبه‌رو شده‌اید، حتماً تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید. در ادامه علل، علائم و راهکارهای مربوط به بریدن سیم کلاچ را به‌طور کامل بررسی خواهیم کرد.
سیم کلاچ و کاربرد آن در خودرو
سیم کلاچ یک کابل فلزی است که از گیربکس تا پدال کلاچ کشیده شده است. این سیم از یک طرف، مستقیماً به پدال کلاچ متصل است و از طرف دیگر به اهرمی که در جعبه دنده تعبیه شده، وصل می‌شود و حرکت چرخشی موتور را به تایرها منتقل می‌کند. سیم کلاچ همچنین امکان تعویض دنده در خودروهای دنده‌ای را فراهم می‌کند.
سیم کلاچ درون یک غلاف پلاستیکی قرار دارد. وقتی که پای خود را بر روی پدال کلاچ قرار می‌دهید، سیم در داخل این غلاف پلاستیکی کشیده می‌شود و به‌سمت عقب می‌رود. انتهای این سیم به یک اهرم در سیستم کلاچ متصل است. به همین دلیل کشیده شدن آن باعث می‌شود که اصطلاحاً خودرو خلاص شود. وقتی خودرو خلاص شد، می‌توانید دنده را عوض کنید.
علائم خرابی سیم کلاچ
سیم کلاچ مانند هر قطعه دیگری در خودرو، در معرض خرابی قرار دارد. از آنجاکه سیم کلاچ در یک فرآیند کاملاً مکانیکی درگیر است، احتمال خرابی آن اتفاقاً زیاد هم هست. خرابی سیم کلاچ اغلب اوقات به‌وضوح هنگام تعویض دنده قابل تشخیص است. برخی از مهم‌ترین نشانه‌های خرابی سیم کلاچ عبارت‌اند از:
۱. سُر خوردن یا پایین گرفتن کلاچ
اولین مشکلی که احتمالاً هنگام خرابی سیم کلاچ با آن روبه‌رو خواهید شد، سُر خوردن کلاچ به‌خصوص هنگام شتاب‌گیری است. این مشکل به‌طور خاص هنگام رانندگی در سربالایی یا هنگام حمل بارهای سنگین خود را نشان می‌دهد.
اگر کلاچ به‌خوبی عمل نمی‌کند و باید پای خود را بیش‌ازحد روی پدال فشار دهید تا عمل کند، اصطلاحاً می‌گویند کلاچ پایین می‌گیرد.
در این وضعیت دور موتور افزایش می‌یابد، اما سرعت خودرو بیشتر نمی‌شود. سُر خوردن کلاچ باعث ایجاد گرمای بیش‌ازحد در سایر قطعات و خرابی آن‌ها می‌شود. اگر این مشکل را نادیده بگیرید، نهایتاً خودرو دچار وضعیتی می‌شود که هیچ حرکتی به جلو یا عقب نخواهد داشت.
۲. بالا گرفتن کلاچ
هنگامی که سیم کلاچ در آستانه بریدن یا پارگی قرار داشته باشد، پدال کلاچ آهسته بالا می‌رود. به‌عبارتی وقتی کلاچ را رها کردید، برای اینکه بتوانید دوباره پدال را فشار دهید، باید با پا دوباره آن را به طرف بالا بکشید. در این شرایط اصطلاحاً می‌گویند کلاچ بالا می‌گیرد.
۳. شُل شدن کلاچ
کلاچ به‌خودی‌خود سیستم سفتی است و گرفتنش به نیرو نیاز دارد. میزان نیروی موردنیاز مخصوصاً در ماشین‌های قدیمی که کلاچ سفت‌تری دارند، بیشتر است.
اگر هنگام فشردن پدال کلاچ احساس کردید که کلاچ بسیار نرم‌تر از حد معمول است و با کمترین فشار به‌سمت پایین می‌رود، اصطلاحاً می‌گویند کلاچ شل شده است. در این وضعیت، باید سیستم کلاچ و سیم آن را بررسی کنید.
۴. مشکل در تعویض دنده
اگر کلاچ و گیربکس سالم باشند، دنده به‌راحتی تعویض می‌شود و جا می‌رود. اما اگر کلاچ مشکل داشته باشد، با فشار دادن پدال کلاچ، ماشین کامل خلاص نمی‌شود و دنده به‌سختی جا می‌رود. این مشکل هنگام تعویض همه دنده‌ها اتفاق می‌افتد. پس اگر متوجه این موضوع شدید، زمان آن رسیده که کلاچ را بررسی کنید.
۵. صدا دادن کلاچ هنگام فشار دادن پدال
اگر هنگام فشار دادن کلاچ صدای خُرد شدن چیزی را شنیدید، احتمالاً صفحه کلاچ یا یاتاقان دچار مشکل شده است. یاتاقان قطعه‌ای است که دیسک و صفحه کلاچ را فشار می‌دهد تا کلاچ آزاد شود. اگر صدایی که می‌شنوید از سمت کلاچ می‌آید، احتمالاً قسمتی در آن شل شده است و باید سیستم کلاچ را بررسی کنید
۶. سفت شدن کلاچ
اگر پدال کلاچ سفت شد، یعنی دیسک و صفحه کلاچ یا سیم آن مشکل پیدا کرده است. سیم کلاچ به‌دلایل متعددی همچون آلودگی، خشک شدن یا گره خوردن، ممکن است گیر کند و نتواند به‌راحتی درون غلاف حرکت کند. به همین دلیل برای فشار دادن پدال کلاچ باید فشار بیشتری وارد کنید. در این حالت پدال کلاچ به‌سختی بالا و پایین می‌رود.
۷. کار نکردن کلاچ
یکی دیگر از مشکلات محتمل در سیستم کلاچ، کار نکردن آن است. در این حالت کلاچ اصلاً کار نمی‌کند و اصطلاحاً می‌گویند کلاچ خالی شده یا خالی کرده است.
۸. لرزش خودرو
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی سیستم کلاچ این است که پس از رها کردن پدال آن، سیستم کلاچ همچنان درگیر می‌ماند. این وضعیت با لرزش خودرو همراه است.
دلایل پارگی سیم کلاچ
سیم کلاچ ممکن است به دلایل مختلفی سفت، شل یا پاره شود. اگر دلایل بروز این مشکلات را بشناسید، تا حد زیادی می‌توانید از وقوع آن‌ها جلوگیری کنید یا قبل از جدی‌تر شدن مشکل دنبال راه چاره باشید.
برخی از دلایل رایجی که منجر به بریدن سیم کلاچ می‌شوند، عبارت‌اند از:
۱. بی‌کیفیت بودن سیم کلاچ
یکی از دلایل رایج پارگی سیم کلاچ، ضعیف بودن، استاندارد نبودن و حتی نامناسب بودن جنس آلیاژ سیم کلاچ است. در این حالت سیم کلاچ اگر تحت فشار و اصطکاک قرار بگیرد، ساییده و پاره می‌شود.
۲. استفاده بیش‌ازحد از کلاچ
شاید شما هم از آن دسته افرادی باشید که عادت دارید در حین رانندگی همواره پای خود را روی پدال کلاچ نگه دارید یا پدال را در حالت نیمه‌فشرده نگه دارید یا حتی مرتب از پدال کلاچ استفاده کنید. در این شرایط سیم کلاچ همیشه تحت فشار است و فرصت نمی‌کند به حالت اولیه برگردد. در درازمدت، این کارها باعث می‌شوند که سیم کلاچ پوسیده و درنهایت پاره شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که هنگام رانندگی پای خود را مدام روی پدال کلاچ نگه ندارید.
۳. اختلاف دمای زیاد
درصورتی‌که خودرو مرتب در معرض سرد و گرم شدن قرار بگیرد، سیم کلاچ مدام منقبض و منبسط می‌شود. هرقدر اختلاف دماها بیشتر باشد، این شرایط حادتر هم می‌شود. در دمای بالا سیم کلاچ بسیار نرم می‌شود؛ درنتیجه تغییر شکل می‌دهد و نهایتاً از حالت استاندارد خارج می‌شود. در این شرایط احتمال بریدن سیم کلاچ و حتی خرابی کل سیستم آن هم وجود دارد. در دمای پایین هم سیم کلاچ ممکن است انعطاف خود را از دست بدهد و خشک شود. در این حالت کلاچ به‌درستی عمل نمی‌کند و احتمال بریده شدن سیم آن وجود دارد.
۴. کثیف شدن غلاف سیم کلاچ
سیم کلاچ ممکن است به دلایل مختلفی مانند گرد و غبار، ریخته‌شدن روغن و … کثیف شود. این آلودگی‌ها به دو شکل می‌توانند سبب اختلال در عملکرد سیم کلاچ شوند: کاهش اصطکاک یا افزایش مقاومت سیم کلاچ در داخل غلاف. در هر دو صورت، سیم کلاچ نمی‌تواند نیروی لازم برای تعویض دنده را به‌خوبی فراهم کند. به همین دلیل رفته‌رفته پوسیده و پاره می‌شود.
۵. خشک شدن سیم کلاچ
درصورتی‌که سیم کلاچ را به‌موقع تعویض نکنید، کم‌کم انعطاف خود را از دست می‌دهد، خشک می‌شود و نمی‌تواند به‌راحتی درون غلاف حرکت کند. درنتیجه تعویض دنده به‌سختی صورت می‌گیرد. اگر این وضعیت به همین شکل ادامه پیدا کند، نهایتاً سیم کلاچ دچار بریدگی می‌شود.
۶. خم شدن سیم کلاچ
سیم کلاچ به چند دلیل از جمله نصب نادرست یا تصادف، ممکن است خم شود و تغییرشکل بدهد. در این حالت معمولاً طول سیم کلاچ کاهش می‌یابد و به‌دلیل خمیدگی، نمی‌تواند به‌راحتی درون غلاف حرکت کند. در این شرایط احتمال بریدگی سیم کلاچ بسیار زیاد است.
۷. رانندگی در مناطق ناهموار
یکی از دلایل اصلی پارگی سیم کلاچ، رانندگی طولانی‌مدت در جاده‌هایی است که پستی و بلندی زیادی دارند. رانندگی در این جاده‌ها باعث می‌شود که کلاچ تحت فشار زیادی قرار بگیرد و در مواردی حتی سیم آن هم بریده می‌شود. اگر مجبورید در این جاده‌ها رانندگی کنید، باید سیستم کلاچ را به‌صورت دوره‌ای بررسی کنید.
۸. خرابی صفحه کلاچ
صفحه کلاچ یکی از قطعات اصلی خودرو است که در سرویس‌های دوره‌ای خودرو حتماً باید بررسی شود. هرگونه مشکلی در این صفحه باعث خرابی سیم کلاچ می‌شود. خرابی صفحه آن‌قدر جدی است که بعد از مدت کوتاهی منجر به پارگی سیم کلاچ می‌شود.
راهکارهای مواجه با خرابی سیم کلاچ
اگر متوجه شدید که سیم کلاچ دچار مشکل شده است، نگران نباشید. دو راهکار برای رفع آن وجود دارد که بسته به شرایط خودرو، می‌توانید یکی از آن‌ها را انجام دهید:
۱. تنظیم یا رگلاژ کردن سیم کلاچ
وقتی سیم کلاچ دچار مشکل شد، اولین کاری که باید بکنید این است که سیم کلاچ را رگلاژ کنید. برخی از مشکلاتی که قبلاً درباره آن‌ها صحبت کردیم، با رگلاژ سیم کلاچ حل می‌شوند.
رگلاژ کردن سیم کلاچ کار آن‌چنان سختی نیست و اگر کمی با خودرو آشنا باشید، می‌توانید خودتان این کار را انجام دهید. برای این کار، گام‌های زیر را طی کنید:
- سیم کلاچ را پیدا کنید.
- در انتهای سیم کلاپچ، دو مهره وجود دارد. با جابه‌جا کردن این مهره‌ها، طول سیم را کم و زیاد کنید تا بسته به شرایط، پدال کلاچ تنظیم شود.
۲. تعویض سیم کلاچ
توجه کنید که همه مشکلات مربوط به سیم کلاچ را نمی‌توانید با رگلاژ کردن برطرف کنید. در موارد زیر، تعویض سیم کلاچ تنها راه‌حل است:
- خشک شدن بیش‌ازحد سیم کلاچ
- بریده شدن سیم کلاچ
- رشته‌رشته شدن سیم کلاچ
- پاره شده غلاف پلاستیکی
- تاب برداشتن سیم کلاچ
اگر سیم کلاچ پاره شد، چطور رانندگی کنیم؟
همان‌طور که می‌دانید بدون کلاچ گرفتن و تعویض دنده، امکان حرکت خودرو وجود ندارد. اگر حین رانندگی متوجه شدید که سیم کلاچ پاره شده است، بهترین کار این است که با مراکز امداد خودرو تماس بگیرید تا خودرو را تا نزدیک‌ترین تعمیرگاه بکسل کنند. اما اگر به هر دلیلی این کار ممکن نبود، باید چه کنید؟!
ابتدا خونسردی خود را حفظ کنید و سپس کارهای زیر را انجام دهید:
- ماشین را به کنار جاده هدایت و آن را خاموش کنید.
- ماشین را در دنده ۱ بگذارید.
- پای خود را بر روی پدال گاز بگذارید و کمی فشار دهید.
- حال استارت بزنید. با این کار ماشین روشن می‌شود ولی یک پرش ناگهانی به جلو خواهد داشت. پس آمادگی این را داشته باشید که بتوانید خودرو را کنترل کنید.
- با همان دنده یک شروع به حرکت کنید و فشار روی پدال گاز را کم‌کم زیاد کنید تا وضعیت خودرو به ثبات برسد.
- پس از مدتی کم‌کم دنده را سبک‌تر کنید تا به مقصد برسید.
حین انجام این کار به موارد زیر دقت کنید:
- توجه کنید که با ترمز کردن، خودرو خاموش می‌شود و باید همه این مراحل را از اول انجام دهید. پس سعی کنید تا جای ممکن سرعت خود را طوری کنترل کنید که نیازی به ترمز کردن نداشته باشید.
- اگر فاصله شما تا تعمیرگاه کم است: صبور باشید و با همان دنده ۱ به مسیر خود ادامه دهید.
- اگر فاصله شما تا تعمیرگاه زیاد است و نیاز به تغییر دنده هست، در هنگام تعویض دنده باید پای خود را از روی گاز بردارید تا فشار موتور بر روی گیربکس کم شود و سپس دنده را تغییر دهید. پس از عوض کردن دنده، پدال گاز را بیشتر فشار دهید. احتمال اینکه با این کار صدای قیژقیژ بشنوید وجود دارد اما جای نگرانی نیست. چندبار انجام دادن این کار مشکل زیادی به‌وجود نمی‌آورد.
- قبل از تعویض دنده به دنده‌های سبک‌تر (بالاتر)، باید سرعت خودرو را تا حد امکان بالا ببرید تا به‌محض برداشتن پا از روی گاز، به‌راحتی دنده بالاتر برود. درباره تعویض دنده به دنده‌های سنگین‌تر (پایین‌تر) هم همین است؛ یعنی باید سرعت ماشین را قبل از تعویض دنده تا حد ممکن پایین بیاورید.
سخن آخر
سیم کلاچ یکی از قطعات مهم خودرو است که حرکت روان وسیله نقلیه را ممکن می‌کند. این سیم ساده اما مهم به شما این امکان را می‌دهد که انتقال نیرو را کنترل کنید و بدون هیچ‌گونه تداخلی در حرکت خودرو، دنده را عوض کنید. اگر در هنگام رانندگی و وقتی خواستید دنده عوض کنید، متوجه مشکلی شدید یا صداهای عجیب‌وغریبی از ماشین خود شنیدید، فوراً وسیله نقلیه خود را به کمک یک مکانیک متخصص بررسی کنید. پس از تشخیص مشکل و قبل از اینکه آسیب بیشتری رخ دهد، در صورت لزوم قطعات معیوب را تعویض کنید. برای اینکه کمتر در چنین شرایطی قرار بگیرید، توصیه می‌شود تمام قسمت‌های خودرو به‌خصوص سیستم کلاچ و سیم کلاچ را به‌طور مرتب بررسی کنید. تعمیر و نگهداری دوره‌ای خودرو سبب می‌شود که حین رانندگی اطمینان خاطر بیشتری داشته باشید.