کاسه نمد ماشین چیست؟
یک خودرو از هزاران قطعه ریز و درشت که در هماهنگی کامل با یکدیگر کار می‌کنند تشکیل شده است. این قطعات در عین اینکه هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند اما دارای آب‌بندی یا مهر و موم هستند که این امر مانع از ورود آب، مایعات و روغن‌ها به بخش‌هایی می‌شود که نباید در آنجا حضور داشته باشند. واضح است که حضور چنین موادی در بخش‌های حیاتی یک خودرو باعث وارد شدن آسیب‌های زیادی به وسیله نقلیه خواهد شد. از جمله قطعاتی که وظیفه آب‌بندی بخش‌های مختلف یک خودرو را بر عهده دارند می‌توان به کاسه نمد اشاره کرد؛ اما کاسه نمد ماشین چیست و چه کاربردی دارد؟ برای دانستن پاسخ این سؤالات همراه ما باشید.
کاسه نمد ماشین چیست؟
کاسه نمد ماشین که با عبارت انگلیسی Radial shaft seal شناخته می‌شود قطعه‌ای است که برای آب‌بندی قطعات دوار و چرخشی همچون شفت بکار می‌رود. از جمله شناخته‌شده‌ترین کاسه‌نمدهای بکار رفته در وسایل نقلیه می‌توان به کاسه نمد فرمان، کاسه نمد پمپ هیدرولیک و اکسل و… اشاره کرد. نمونه‌های اولیه این قطعه از نمد برای درزگیری و آب‌بندی قطعات استفاده می‌کردند اما با پیشرفت تکنولوژی شاهد استفاده از متریال دیگری هستیم. همان‌طور که می‌دانید سایش و برخورد قطعات متحرک پیشرانه با یکدیگر سبب ایجاد گرما و اصطکاک می‌شود و برای کاهش دما و اصطکاک از روغن استفاده می‌شود تا قطعات آسیب نبینند. البته که این روغن نباید به سایر بخش‌ها وارد شود و به همین خاطر از کاسه نمد استفاده می‌شود.
کاربرد کاسه نمد در خودرو
کاسه نمد جدای از وظیفه اصلی خود که همان آب‌بندی و درزبندی قطعات است وظایف دیگری نیز دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به جلوگیری از ورود آلودگی و گردوغبار به درون قطعات، جلوگیری از ورود آب به قطعات و ترکیب شدن با روغن، جلوگیری از نشتی روغن و کاهش اصطکاک و دما اشاره کرد. در حقیقت تمامی وظایف این قطعه مهم ذیل همان آب‌بندی و جلوگیری از نشتی مایعات مهم خودرو قرار می‌گیرند و بنابراین باید گفت کاسه نمد نقش مهمی در کارکرد صحیح خودرو بر عهده دارد.
اجزا و ساختار کاسه نمد
باید گفت کاسه نمد علیرغم ظاهر نسبتاً ساده‌ای که دارد از پیچیدگی خاصی برخوردار است و همین موضوع باعث قیمت بالای آن می‌شود. بسته به محل و هدف استفاده، کاسه نمد در انواع گوناگونی تولید می‌شود اما کاسه نمد ماشین در کل از سه بخش مهم فنر، نمد و واشر تشکیل شده است که در ادامه به توضیح هریک از آن‌ها می‌پردازیم:
- نمد
این بخش کاسه نمد به خاطر تحمل گرما و فشار بالا از جنس مواد مستحکم همچون لاستیک، سیلیکون و حتی چرم ساخته می‌شود.
- فنر
فنر کاسه نمد از جنس فلز است و بین نمد و واشر قرار می‌گیرد. دلیل استفاده از این قطعه نیز خاصیت ارتجاعی خواهد بود تا باعث شود قطعه موردبحث در محل خود قرار گیرد و آب‌بندی را به نحو احسن انجام دهد. شایان ذکر است محل استفاده از کاسه نمد روی جنس فنر انتخابی تأثیر خواهد داشت.
- واشر
واشر در بخش داخلی کاسه نمد ماشین قرار می‌گیرد و باعث چسبندگی کامل کاسه نمد به دیواره شفت می‌شود. همچنین واشر از ایجاد اصطکاک بین قطعات جلوگیری خواهد کرد.
انواع کاسه نمد خودرو
انواع مختلفی از کاسه‌نمدها در وسایل نقلیه بکار می‌روند و جنس و ابعاد هریک از آن‌ها با توجه به قطعات دیگر و هدف از استفاده متفاوت خواهد بود. در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاسه‌نمدهای خودروها اشاره می‌کنیم:
کاسه نمد پلوس
پلوس قطعه‌ای است که نیروی تولیدی پیشرانه را از دیفرانسیل گرفته و نهایتاً به چرخ‌ها می‌رساند. در حقیقت یک سمت پلوس به دیفرانسیل و سمت دیگر آن به چرخ‌های محرک خودرو متصل است. پلوس در جایگاه اتصال به چرخ‌های خودرو حالتی متحرک و مفصل مانند داشته و دلیل چنین طراحی‌ای نیز آزادی عمل بیشتر و جلوگیری از شکستگی آن است؛ اما کاسه نمد پلوس در محل اتصال پلوس و دیفرانسیل قرار می‌گیرد و باعث جلوگیری از نشت روغن دیفرانسیل یا گیربکس می‌شود. وظیفه دیگر کاسه نمد ماشین نیز ممانعت از ورود گردوخاک و آلودگی به مجموعه پلوس خواهد بود.
کاسه نمد گیربکس
از جمله مهم‌ترین کاسه‌نمدهای بکار رفته در خودروها می‌توان به کاسه نمد گیربکس اشاره کرد. همان‌طور که می‌دانید گیربکس دارای تعداد زیادی چرخ‌دنده است که سرعت و گشتاور خودرو را تنظیم می‌کنند. به دلیل وجود قطعات متحرک زیاد در گیربکس به روغن زیادی جهت روان کاری و کاهش دما نیاز خواهد بود. در اینجا از کاسه نمد گیربکس برای جلوگیری از نشت روغن استفاده می‌شود. این قطعه معمولاً در شفت‌های ورودی و خروجی گیربکس نصب می‌شود.
کاسه نمد میل‌سوپاپ
کاسه نمد میل‌سوپاپ در محل اتصال یاتاقان میل بادامک، بادامک‌ها و تسمه تایم نصب می‌شود تا از ورود روغن به سر سیلندر و خود تسمه تایم جلوگیری کند. به دلیل گرما و فشار بالا، این قطعه از جنس مواد مقاوم و بادوام ساخته می‌شود.
کاسه نمد میل‌لنگ
پیش از این در پدال به میل‌لنگ و اهمیت آن در خودرو پرداخته‌ایم. این قطعه که برای تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت چرخشی بکار می‌رود از دو کاسه نمد استفاده می‌کند تا از نفوذ روغن به سایر بخش‌ها از جمله شفت خروجی گیربکس و مجموعه کلاچ جلوگیری شود.
در صورت خراب بودن کاسه نمد چه آسیبی به خودرو وارد می‌شود؟
همان‌طور که گفته شد مهم‌ترین وظیفه کاسه نمد ماشین ایجاد آب‌بندی و جلوگیری از نشت مایعات به سایر بخش‌هاست. واضح است که با خرابی این قطعه شاهد نشتی روغن و یا آب خواهیم بود که این امر می‌تواند مشکلاتی را برای قطعات مهم خودرو ایجاد کند. از جمله این مشکلات می‌توان افزایش اصطکاک و داغ کردن قطعات، کمبود روغن دیفرانسیل و گیربکس، ورود خاک و گردوغبار به پلوس و… اشاره کرد. درصورتی‌که کاسه نمد خراب تعویض نشود امکان از کار افتادن قطعات یاد شده وجود خواهد داشت.
عواملی که سبب خرابی کاسه نمد ماشین می‌شوند
عوامل متعددی بر طول عمر کاسه نمد و خرابی آن تأثیر دارند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- استفاده از متریال بی‌کیفیت برای تولید کاسه نمد ماشین
- عدم نصب صحیح کاسه نمد در جایگاه مخصوص خود
- آسیب دیدن چرخ‌دنده‌ها
- خرابی واشر کاسه نمد
- عدم وجود روغن کافی در دیفرانسیل