سیستم کنترل آلودگی تبخیری (Evaporative emission control system) به اختصار (EVAP System) به منظور کاهش انتشار بخارات بنزین به اتمسفر استفاده میشود. بنزین همواره در حال تولید بخاراتی درون باک بنزین و درون موتور است و وظیفه سیستم کنترل تبخیری جلوگیری از انتشار این بخارات است.
بخشهای تشکیل دهنده EVAP سیستم به شرح زیر است:
کنیستر (EVAP Canister) یک قطعه پلاستیکی مستطیلی است که با زغال فعال پر شده است و وظیفه آن جذب و نگهداری بخارات بنزین برای مصرف در موتور است. کامپیوتر ماشین (ECU) با بازکردن شیر تخلیه کنیستر در زمان مناسب، بخارات بنزین را به منیفولد هوا هدایت کرده تا در درون سیلندر بسوزند.
کنیستر در سیستم کنترل آلودگی تبخیری چه نقشی دارد؟
از دهه ۱۹۷۰ میلادی اغلب خودروها دارای سیستم کنیستر هستند. کنیستر یک قطعه پلاستیکی غالبا مشکی رنگ است و بسته به طراحی خودرو در داخل کاپوت، زیر سپر و یا در نزدیکی باک بنزین قرار دارد.
کنیستر چند لایه: نوع پیشرفتهتری از کنیستر زغال فعال است. علاوه بر زغال فعال، از لایههای دیگری مانند کاتالیست و فیلتر نیز برای جذب بخارات بنزین استفاده میکند. کنیسترهای چند لایه، کارایی بیشتری در جذب بخارات بنزین دارند و میتوانند آلایندگی کمتری تولید کنند. این نوع کنیستر به طور معمول در خودروهای مدرنتر استفاده میشود.
عمر کنیستر خودرو به فاکتورهای مختلفی وابسته است. بصورت کلی عمر کنیستر برابر با عمر ماشین و ۱۰ الی ۱۵ سال یا 250000 کیلومتر است. عواملی که بر عمر کنیستر بنزین اثرگذار هستند به شرح زیر است:
در این قسمت برخی از مهمترین علایم خرابی کنیستر بنزین خودرو را بررسی خواهیم کرد.
خرابی کنیستر یا سایر اجزای سیستم کنترل تبخیر که باعث روشن شدن چراغ چک موتور میشود.
کنیستر ماشین توسط کامپیوتر ماشین (ECU) کنترل می شود که به نظارت بر عملکرد شیر کنیستر کمک می کند. در صورتی که کامپیوتر ماشین شما میزان تخلیه بخار بنزین بالاتر یا کمتری از طریق شیر کنیستر را تشخیص دهد، به طور خودکار چراغ چک موتور را روشن می کند. در صورت دیاگ زدن کدهای خطای رایج مربوط به خرابی کنیستر که ممکن است دریافت کنید شامل کد خطای P0441
و P0446
است.
این خطا و روشن شدن چراغ چک به این دلیل رخ می دهد که سیستم کنیستر خودرو یک سیستم بسته است که نیاز به فشار خاصی دارد. با این حال، در صورت وجود نشتی در سیستم کنیستر یا گرفتگی کنیستر، چراغ چک روشن میشود.
افزایش مصرف سوخت خودرو یکی دیگر از نشانههای خرابی کنیستر است. خرابی کنیستر باعث میشود گازهای بنزین نتوانند در فرایند احتراق بازیابی و مصرف شوند و مصرف سوخت شما افزایش پیدا خواهد کرد.
کاهش توان موتور و ضعیف شدن موتور از دیگر علایم خرابی کنیستر است. خرابی کنیستر باعث احتراق ناقص شده و قدرت موتور را کم میکند. در صورت خراب شدن کنیستر بنزین، با فشار دادن پدال گاز خودروی شما ریپ زده و در شتاب گرفتن تعلل میکند.
اگر موتور خودرو شما بصورت درجا بد کار میکند احتمالا کنیسترتان خراب شده است. در این شرایط موتور توان حفظ دور موتور در نزدیکی ۱۰۰۰ RPM ندارد و لرزش خودرو در حالتی که درجا کار میکند بیشتر میشود. دور موتور خودروها در حالت درجا عموما بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ RPM است.
در صورت وجود نشتی در کنیستر خودرو، روشن کردن موتور با دشواری مواجه خواهد شد. دلیل اصلی این موضوع وجود نشتی در سیستم کنیستر است. وجود نشتی در کنیستر باعث ورود هوای اندازهگیری نشده به سیستم احتراق خودرو شده و نسبت سوخت/هوا را تحت تاثیر قرار میدهد. تغییر نسبت سوخت به هوا باعث مشکل در احتراق خودرو میشود.
بخارهای سوخت از ساختار متخلخل زغالهای کنیستر عبور میکنند. البته اگر کنیستر دچار گرفتگی شود این بخارات از کنیستر عبور نکرده و این منجر به فازایش فشار در باک بنزین میشود. این مساله باعث میشود ه هوای داخل باک در هنگام بنزین زدن امکان تخلیه شدن نداشته باشد و در هنگام بنزین زدن، نازل بنزین جریان بنزین را قطع کند.
در صورت گرفتگی کنیستر و یا وجود شکستگی در کنیستر خودرو بخارات بنزین به بیرون درز کرده و موجب میشوند که بوی شدید بنزین را حس کنید.
در صورت بروز علایم خرابی کنیستر باید به فکر تعویض کنیستر بنزین باشید.
برای حفظ عملکرد صحیح مخزن EVAP و سیستم کنترل تبخیر، لازم است اقدامات زیر انجام شود:
کنیستر بنزین، که وظیفه جذب بخارات سوخت را بر عهده دارد، عموماً به گونهای طراحی شده که در صورت خرابی تعویض شود، نه تعمیر. با این حال، برخی مشکلات مرتبط با کنیستر ممکن است قابل تعمیر باشند یا حداقل قابل بررسی و تشخیص علت باشند. در ادامه به جزئیات بیشتری میپردازیم:
مشکلات رایج کنیستر و راههای احتمالی رفع آنها
انسداد یا گرفتگی فیلتر کربنی:
شیرها و سوپاپها:
نشتی در لولهها و اتصالات:
مشکلات الکتریکی:
آلایندگی خودرو تنها محدود به گازهای خارج شده از اگزوز ماشین نیست. چه خودرو خاموش باشد و چه موتور در حال کار کردن باشد، گازهای بنزین خارج شده از موتور و باک بنزین از منابع اصلی آلودگی هیدروکربنی هستند. سیستم کنترل آلودگی تبخیری و کنیستر بنزین از راهکارهای موثر جهت کنترل آلایندگی خودروهای امروزی هستند.
کنیستر به عنوان یک قطعه ضروری در سیستم کنترل آلایندگی خودروها نقش مهم و کلیدی در حفظ سلامت محیط زیست و عملکرد بهینه موتور ایفا میکند. با نگهداری صحیح آن، میتوانید به کاهش آلودگی هوا، افزایش کارایی موتور و حفظ سلامت محیط زیست کمک کنید.
نگهداری و تعویض به موقع کنیستر، امری ضروری برای حفظ سلامت موتور، ارتقای عملکرد آن و کاهش هزینههای تعمیرات در بلندمدت است. با این اقدام ساده، میتوانیم گامی بلند در جهت حفظ زمین و رانندگی لذتبخشتر برداریم.